İNEBOLU TÜRK OCAĞI İSTİKLAL YOLU MÜZESİ
- İnebolu Türk Ocağı Binasının Yapılışı
Tapu kayıtlarına göre binanın yapılış tarihi Rumi takvimle Ağustos 1309 tarihidir. Bu da Miladi takvime göre, Rumi takvimle arasındaki farktan dolayı Ağustos veya Eylül 1893 tarihine tekabül eder. Binayı yaptıranlar, Karagüllezade Mehmet Yazıcı ile Karamanyan Hacı Ohanüs Ağa’dır. Karagüllezade Mehmet Efendi’nin binanın yarısı olan kendi hissesini satmasıyla da binanın mülkiyeti Rum Karamanyan ailesine geçmiştir. Binanın mülkiyeti, II.Balkan Harbi sırasında, yani 1913 yılında hazine tarafından Rum aileden alınmış ; kısa bir süre sonra da Rum aileye tekrar geri verilmiştir. Bu bağlamda, bina, bir Genç Osmanlı Dönemi eseridir.
İnebolu Gençler Mahfili, azınlıkların taşkınlıkları ve bu taşkınlıkların yarattığı gerginlik sonucu doğmuştur. Mahfilin açılış amacı, gençlerin millî menfaatler etrafında toplanması ve azınlıklara karşı bir birlik oluşturması idi.
Mondros Mütarekesi’nin doğurduğu kötü sonuçları gören İnebolu gençleri, kahvelerde ve evlerdeki görüşmelerin faydasızlığını ve hatta zararlarını anlamışlardı. Çünkü evlerde yapılan toplantılar belli bir aşamadan öteye gidemiyordu. Gençlerin daha çok faydalı olabilmeleri için plânlı ve programlı olarak belli bir teşkilat çatısı altında toplanmaları zaruri idi. Bunun yanı sıra Pontusçulardan da çeşitli tehdit ve kışkırtmalar geliyordu. Rum ve Ermeni azınlıklar tarafından kendilerine yapılan bu haksız ve nankörce saldırılar karşısında İnebolu gençleri, harekete geçmişler ve İnebolu Gençler Mahfili’ni kurmuşlardır. Hüsnü Açıksöz, bu cemiyetin 27 Temmuz 1919’da kurulduğunu belirtmektedir.
Mustafa Selim, Mustafa Nuri, Asker Mustafa, Mustafa Fehmi, Mustafa Sıtkı, Reji Müdürü Mustafa Cemal Azmi, Tapucu Kamil, Ahmet Hamdi, Şevket Ahmet Faik, Fotoğrafçı Recep, Manifaturacı Recep, Muallim Şükrü, Rizeli Abdullah, Baytar Sadık, Muallim Lâtif, Altıkulaç Mehmet, Trabzonlu Remzi, Kemâl, Cebeci Sabri, İbrahim, Alaeddin, Muallim Mehmet.
İnebolu Gençler Mahfeli, daha sonra Türk Ocağı’na dönüşmüştür. Ancak, bu dönüş tarihi tam olarak tespit edilememiştir. Türk Ocağı’na dönüşen birliğe, Şükrü Ustaoğlu, Selahaddin Tümer, Şükrü Tekant, Naim Tığlı, Ahmet Soğangöz, Cemal Kayaalp, Maliyeci Şevket, İsa Tüzer, Baki Kurtoğlu, Çolak Ahmet, Şakir İşeri, Numan Bey, Mustafa Gürsoy, Kölenin Mehmet Gürsoy, Adil Tığlı, Mehmet Tırmandı, Sesi Boğuk İhsan Bey, Mustafa Bilaç, Hoca Şükrü, Ali Hamdi ve Nazif Bey’ler katılmışlardır.
Bu gençlerden bazıları Mondros Mütarekesi’nden sonra, eski medresenin (Yahya Paşa Camiinin karşısındaki belediye binası) reis odasında gizlice toplanıyorlardı. Bundan haberdâr olan Yüzbaşı Osman Nuri, bu fedakâr gençlere yardım ederek eski İttihat ve Terakki Binası’nın tutulmasını sağladı.
Önceleri “İnebolu Gençler Mahfili” adı ile maksatlarını gizleyerek ve siyasetten bahsetmeden çalışmaya başlayan gençlerin bu canlılıkları yerli Rumların gözlerinden kaçmamıştı. Rumlar ,bu cemiyeti dağıtmak için gizlice İngilizlere, Patrikhane’ye hatta İnebolu Kaymakamlığına ve Kastamonu Valiliği’ne yaptıkları ihbar üzerine tahkikat açılarak, Mahfil’in yönetim kurulu üyeleri iki defa Kaymakamlığa gelen İngiliz Komiseri’nin sorgularına maruz kalmışlardı.
Gençler bütün bu zorluklara karşın faaliyetlerine devam ederek teşkilatlarını genişletmişlerdi. İçinde bulundukları maddî imkânsızlıkların yanında, toplantılarını yapacak doğru dürüst bir binalarının olmayışı, gençlerin işlerini güçleştirmişti. Bütün bunlara ilâveten, sık sık takibe uğramaları ve kendilerine baskı yapılması, çalışma şartlarını daha da zorlaştırmakta idi.
Tapu kayıtlarına göre, bina, Kasım 1926 tarihinde Türk Ocağı’nın mülkiyetinde bulunmaktadır. Fakat, aynı tarihlerde binanın bir bölümünün de Karamanyan ailesine ait olduğu ve bu mülkiyetin 1929 yılına kadar (nüfus mübadelesine kadar) Rum ailenin mülkiyetinde olduğu anlaşılmaktadır. Nüfus Mübadelesine göre (Nüfus Mübadelesi Anlaşması – 1930), Batı Trakya’dan göç eden halkın malları nasıl Rum (Yunanistan) mülkiyetinde kalıyorsa, Türkiye’den göç eden Rum ahalinin malları da Türkiye Cumhuriyeti’ne ait sayılıyordu. 1929 yılında binanın tamamının Türk Ocağı mülkiyetine geçmesi bu şekilde açıklanabilir.
İnebolu gençlerinin 1928 yılında tertiplediği bir piyango sonucu oldukça dolgun bir gelir elde edilmiş ve bu gelir ile şuandaki Türk Ocağı Binası onarılarak döşenmiş; oyun ve müzik aletleri getirilerek öğretmenlerle birlikte müzik ve spor alanında faaliyette bulunulmuştur. Türk Ocaklarının kapatılmasından sonra bu faaliyetler giderek körelmiştir.
10 Nisan 1931 günü yapılan son Türk Ocakları Olağanüstü Kurultayı’nda, derneğin 264 şubesi ile birlikte tüzel kişiliğini feshetmesine karar verilmiştir. Bu kararla Türk Ocağı'nın Ankara’daki Genel Merkez binası, yurt alanına yayılmış 141 parça mülkü, bütün nakdi varlıkları Cumhuriyet Halk Fırkasına devredilmiştir. Dolayısıyla, İnebolu Türk Ocağı Binasının mülkiyeti de Cumhuriyet Halk Fırkasına geçmiş; Halkevlerinin kurulmasından sonra “İnebolu Halkevi” olarak kullanılmıştır.
ATATÜRK Türk Ocağı mensuplarının davetine uyarak 27 Ağustos günü saat 15.00’te mebuslar ve bazı paşalarla birlikte kaldığı Belediye Başkanının evinden çıkmış, siyah renkte güzel bir elbise giyerek serpuşunu eline almış ve caddelerde yürümeye başlamıştır. Türk Ocağı’na geldiği sırada, Ocak Üyesi ve Hukuk Fakültesi Öğrencisi Mustafa Salim Bey ile heyet üyeleri tarafından karşılanmıştır. Burada kahveler içilmiş bir süre istirahat edilmiştir. Mustafa Salim Bey bir konuşma yapmış; daha sonra, M. Kemal ATATÜRK ünlü Şapka Nutku’nu vermiştir.
Halkevleri her şeyden önce, halka yeni Türkiye’nin hedeflediği çağdaş medeniyet seviyesine ulaşma amacına uygun bir eğitim vermeyi hedefleyen yaygın eğitim kurumlarıdır.
10 Mayıs 1931’de CHF Üçüncü Büyük Kongresi toplanır. Kongrede halkevlerinin açılması teklif edilir ve bu teklif kongrenin 17.5.1931 tarihli celsesinde üzerinde herhangi bir tartışma olmaksızın oybirliğiyle kabul edilir. Bunun üzerine CHF vilâyet merkezleri tarafından çeşitli merkezlerde halkevi açmak için hazırlıklara başlanır. Yaklaşık dokuz aylık bir hazırlık devresinden sonra, ilk olarak Adana, Afyon, Ankara, Aydın, Bursa, Çanakkale, Denizli, Diyarbakır, Eskişehir, İstanbul, İzmir, Konya, Samsun ve Van’da 19 Şubat 1932 Cuma günü halkevleri görkemli törenlerle açılır. Ankara’daki açılışta Recep PEKER halkevlerinin önemini belirten bir konuşma yapmış, Recep PEKER’in konuşmasını halkevlerinin kuruluşunda en çok emeği geçen Aydın Mebusu Reşit GALİP’in konuşması takip etmiştir. Reşit GALİP konuşmasında halkevlerine neden ihtiyaç duyulduğunu ve halkevi talimatnamesindeki maddelerden nelerin anlaşılması gerektiğini geniş bir şekilde açıklamıştır. Daha sonra davetlilerin huzurunda Çoban piyesi oynanmış, Behçet KEMÂL’in açılış şiiri okunmuş ve tören sona ermiştir.
Halkevleri kuruluşundan hemen sonra ülke geneline hızla yayılmıştır. Talimatnamedeki şartlara uyan vilâyet, kaza, hattâ köylerde bile halkevi açılmıştır. Bir ara adları “ulusevi” şeklinde değiştirilmekle beraber, daha sonra bu addan vazgeçilmiş ve tekrar halkevi adına dönülmüştür. Bu kurumların ilk açılış günü olan 19 Şubat ve bu günü takip eden ilk pazar günü, sonraki yıllarda ülke genelinde “Halkevleri Bayramı” olarak kutlanmıştır.
CHP Genel Sekreterliği tarafından halkevleri yıl dönümlerinde yayınlanan halkevi faaliyetlerine dair raporlar ve diğer kaynaklara göre, halkevlerinin 1932-1951 yılları arasında ülke geneline dağılımına dair şunlar söylenebilir: Başlangıçta 14 vilâyette açılan halkevleri 24 Haziran 1932’de açılan 20 halkeviyle birlikte ilk yıl 34’e yükselmiştir. Bu sayı 1933’te 55, 1934’te 80, 1935’te 103, 1936’da 136, 1937’de 167, 1938’de 210 ve 1939’da 373’e çıkmıştır. 1940’ta halkevi teşkilâtının kurulamadığı mahalle ve köylerde halkevlerinin küçük bir çekirdeği olan ve benzer çalışmalar yürüten halkodaları açılmıştır. 1941’de ilk kez yurt dışında bir halkevi açılmasına karar verilmiş ve yurt dışındaki ilk ve tek halkevi İngiltere’nin Başkenti Londra’da açılmıştır. Böylece Demokrat Partinin iktidara geldiği 1950 yılına gelene kadar halkevlerinin sayısı biri yurt dışında olmak üzere toplam 478’e ve halk odalarının sayısı ise 4.322’ye yükselmiştir.
Türkiye genelinde faydalı çalışmalar yapmasına rağmen, tipik bir tek parti dönemi kuruluşu olan halkevlerinin durumu II. Dünya Savaşı’nın sona ermesiyle birlikte sarsılmaya başlar. 7 Ocak 1946’da Demokrat Partinin faaliyete başlaması, halkevi çalışmalarında önemli bir gerilemeye yol açar. Çünkü, daha önce CHP saflarında ve halkevlerinde çalışan bir çok bilim ve siyaset adamı, Demokrat Partiye geçmiştir. Her ne kadar CHP yöneticileri, halkevlerinin siyaset dışı bir kurum olduğunu söyleseler de bu kurumların daha çok CHP ve CHP’ye yakın teşekküllerin toplantılarına sahne olması ve belli bir partinin yan kuruluşu görüntüsünden kurtulamaması yüzünden halk, zamanla halkevlerinden uzaklaşmaya başlar. CHP’nin 17 Kasım 1947’de toplanan 7. Büyük Kurultayı’nda halkevleri meselesi ele alınmış, Prof. Fahrettin Kerim GÖKAY başkanlığında bir komisyon kurulmuş; ancak, bu kurultayda halkevlerinin bağımsız bir kurum haline getirilmesi yolunda bir adım atılamamıştır.
Öte yandan bilindiği gibi halkevleri ilk açıldığında, faaliyetlerine Türk Ocakları binalarında başlamıştı. 10 Mayıs 1949’da yeniden açılan Türk Ocakları, kendi binalarına halkevlerinin kanun dışı yollarla el koyduğunu ileri sürerek bu binaları geri ister. Bu arada halkevi bütçeleri de sorun olmuş, önceleri belediye ve özel idare bütçelerinden sorunsuz bir şekilde ayrılan ödenekler, 1946’dan sonra belediye meclislerinde büyük tartışmalardan sonra alınabilmiştir. 14 Mayıs 1950’de Demokrat Partinin ezici bir çoğunlukla iktidara gelmesiyle, halkevlerinin durumu tamamen sarsılmış, Demokrat Parti ödenek yokluğu gerekçesiyle 18 Haziran 1950’de ilk olarak Londra Halkevi’nin faaliyetlerini durdurmuştur. Bu tarihten sonra kamuoyunda halkevleriyle ilgili tartışmalar daha da artmıştır. Nitekim, Demokrat Parti milletvekilleri tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulan “Halkevlerinin ve Bazı Halk Partisi Gayri Menkullerinin Hazineye İadesi Hakkındaki Kanun Lâyihası” 9 Ağustos 1951 tarihinde açık oylamaya sunulmuş ve lâyiha, mecliste bulunan 365 milletvekilinden 362’sinin olumlu oyuyla geçmiştir. Yasa 11 Ağustos 1951 tarihli Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu yasa sonucunda halkevleri binalarına ve binalardaki mallara resmen el konulduğu ve bunlar hazineye iade edildiği için halkevleri de fiilen çalışamaz hale gelmiş, başka deyişle kapanmıştır.
Halkevlerinin 11 Ağustos 1951 tarihinde kapatılmasından sonra, binanın mülkiyeti Hazine’ye geçmiş ve 5830 sayılı kanun ile Hazine namına tapuya tescil edilmiştir.
Nisan 1956 tarihinde 2490 sayılı Kanun’un 26. maddesine göre İnebolu Kaza Belediyesi’ne verilmiştir. Mal Müdürü Osman TÜRKAY’ın inisiyatifi ve 250/50 sayılı yazısı ile 20 Mart 1956 tarihinde Turistik Otel yapımı için tescil verilmiştir.
1956 yılında Mehmet oğlu Süleyman TERZİOĞLU isimli şahıs binayı satın alarak otel olarak kullanmaya başlamıştır. Zemin kattaki dükkanlar ise, o tarihte İnebolu Limanı’nın önemli olduğu ve İnebolu’nun ticaret potansiyelinin yüksek olduğu yıllar olması nedeniyle “Vapur Acentası” ve “Yarbaşı Lokantası” adıyla işletilmiştir.
Bina, 1963 yılında bir yangın geçirmiş ve çatı katı tamamen yanmıştır.
Binanın üstteki iki katı, 1975 yılından 1994 yılına kadar İnebolu Halk Eğitim Merkezi’ne kiralanmış ve Halk Eğitim Merkezi olarak kullanılan binada, çeşitli kurslar düzenlenmiş ve sergiler açılmıştır.
Binanın alt katında ise, Yarbaşı Lokantası ve Turizm Acentası faaliyette bulunmuştur.
Bina, Ankara Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 30.04.1991 tarih ve 1750 sayılı kararıyla 321 Envanter No ile tescil edilmiştir.
1994 yılından itibaren kullanılmayan bina büyük ölçüde tahrip olmuş ve yıkılma noktasına gelmiştir.
Belediye Meclisi’nin 11.09.1992 tarih ve 22 nolu kararı ile, Kültür Bakanlığına tahsis edilmek kaydıyla binanın Hazine’ye satılmasına karar verilmiş; Belediye Encümeni’nin 23.09.1992 tarih ve 707 sayılı kararı ile bina 10.000,00 TL bedelle Maliye Hazinesi’ne satılmıştır. Bina, Hazine adına tapuda 3 ada, 66 parsel no ile kayıtlı olup yüzölçümü 289 m²’dir.
Maliye Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nce, 08.10.1992 tarihinde “sosyal ve kültürel tesis olarak kullanılmak üzere” Kültür Bakanlığı Kültür Merkezleri Dairesi Başkanlığına tahsis edilmiştir. Ancak, tahsis amacı doğrultusunda onarılamadığı için, 23.03.1999 tarihinde “kültürel amaçlarla kullanılmak üzere” Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğüne tahsis edilmiştir.
Fakat, Kültür Bakanlığınca bina onarılıp amacı doğrultusunda kullanılamamıştır. Bu nedenle, Kastamonu Valiliği’nin talebi üzerine, Maliye Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nce bina, “kültürel amaçlarda kullanılmak üzere” 22.06.2000 tarihinde Kastamonu İl Özel İdare Müdürlüğüne tahsis edilmiştir.
- İnebolu Gençler Mahfili (Kulübü)
İnebolu Gençler Mahfili, azınlıkların taşkınlıkları ve bu taşkınlıkların yarattığı gerginlik sonucu doğmuştur. Mahfilin açılış amacı, gençlerin millî menfaatler etrafında toplanması ve azınlıklara karşı bir birlik oluşturması idi.
Mondros Mütarekesi’nin doğurduğu kötü sonuçları gören İnebolu gençleri, kahvelerde ve evlerdeki görüşmelerin faydasızlığını ve hatta zararlarını anlamışlardı. Çünkü evlerde yapılan toplantılar belli bir aşamadan öteye gidemiyordu. Gençlerin daha çok faydalı olabilmeleri için plânlı ve programlı olarak belli bir teşkilat çatısı altında toplanmaları zaruri idi. Bunun yanı sıra Pontusçulardan da çeşitli tehdit ve kışkırtmalar geliyordu. Rum ve Ermeni azınlıklar tarafından kendilerine yapılan bu haksız ve nankörce saldırılar karşısında İnebolu gençleri, harekete geçmişler ve İnebolu Gençler Mahfili’ni kurmuşlardır. Hüsnü Açıksöz, bu cemiyetin 27 Temmuz 1919’da kurulduğunu belirtmektedir.
- İnebolu Gençler Mahfili’nin Kurucuları
Mustafa Selim, Mustafa Nuri, Asker Mustafa, Mustafa Fehmi, Mustafa Sıtkı, Reji Müdürü Mustafa Cemal Azmi, Tapucu Kamil, Ahmet Hamdi, Şevket Ahmet Faik, Fotoğrafçı Recep, Manifaturacı Recep, Muallim Şükrü, Rizeli Abdullah, Baytar Sadık, Muallim Lâtif, Altıkulaç Mehmet, Trabzonlu Remzi, Kemâl, Cebeci Sabri, İbrahim, Alaeddin, Muallim Mehmet.
İnebolu Gençler Mahfeli, daha sonra Türk Ocağı’na dönüşmüştür. Ancak, bu dönüş tarihi tam olarak tespit edilememiştir. Türk Ocağı’na dönüşen birliğe, Şükrü Ustaoğlu, Selahaddin Tümer, Şükrü Tekant, Naim Tığlı, Ahmet Soğangöz, Cemal Kayaalp, Maliyeci Şevket, İsa Tüzer, Baki Kurtoğlu, Çolak Ahmet, Şakir İşeri, Numan Bey, Mustafa Gürsoy, Kölenin Mehmet Gürsoy, Adil Tığlı, Mehmet Tırmandı, Sesi Boğuk İhsan Bey, Mustafa Bilaç, Hoca Şükrü, Ali Hamdi ve Nazif Bey’ler katılmışlardır.
Bu gençlerden bazıları Mondros Mütarekesi’nden sonra, eski medresenin (Yahya Paşa Camiinin karşısındaki belediye binası) reis odasında gizlice toplanıyorlardı. Bundan haberdâr olan Yüzbaşı Osman Nuri, bu fedakâr gençlere yardım ederek eski İttihat ve Terakki Binası’nın tutulmasını sağladı.
Önceleri “İnebolu Gençler Mahfili” adı ile maksatlarını gizleyerek ve siyasetten bahsetmeden çalışmaya başlayan gençlerin bu canlılıkları yerli Rumların gözlerinden kaçmamıştı. Rumlar ,bu cemiyeti dağıtmak için gizlice İngilizlere, Patrikhane’ye hatta İnebolu Kaymakamlığına ve Kastamonu Valiliği’ne yaptıkları ihbar üzerine tahkikat açılarak, Mahfil’in yönetim kurulu üyeleri iki defa Kaymakamlığa gelen İngiliz Komiseri’nin sorgularına maruz kalmışlardı.
Gençler bütün bu zorluklara karşın faaliyetlerine devam ederek teşkilatlarını genişletmişlerdi. İçinde bulundukları maddî imkânsızlıkların yanında, toplantılarını yapacak doğru dürüst bir binalarının olmayışı, gençlerin işlerini güçleştirmişti. Bütün bunlara ilâveten, sık sık takibe uğramaları ve kendilerine baskı yapılması, çalışma şartlarını daha da zorlaştırmakta idi.
- İnebolu Türk Ocağı
Tapu kayıtlarına göre, bina, Kasım 1926 tarihinde Türk Ocağı’nın mülkiyetinde bulunmaktadır. Fakat, aynı tarihlerde binanın bir bölümünün de Karamanyan ailesine ait olduğu ve bu mülkiyetin 1929 yılına kadar (nüfus mübadelesine kadar) Rum ailenin mülkiyetinde olduğu anlaşılmaktadır. Nüfus Mübadelesine göre (Nüfus Mübadelesi Anlaşması – 1930), Batı Trakya’dan göç eden halkın malları nasıl Rum (Yunanistan) mülkiyetinde kalıyorsa, Türkiye’den göç eden Rum ahalinin malları da Türkiye Cumhuriyeti’ne ait sayılıyordu. 1929 yılında binanın tamamının Türk Ocağı mülkiyetine geçmesi bu şekilde açıklanabilir.
İnebolu gençlerinin 1928 yılında tertiplediği bir piyango sonucu oldukça dolgun bir gelir elde edilmiş ve bu gelir ile şuandaki Türk Ocağı Binası onarılarak döşenmiş; oyun ve müzik aletleri getirilerek öğretmenlerle birlikte müzik ve spor alanında faaliyette bulunulmuştur. Türk Ocaklarının kapatılmasından sonra bu faaliyetler giderek körelmiştir.
10 Nisan 1931 günü yapılan son Türk Ocakları Olağanüstü Kurultayı’nda, derneğin 264 şubesi ile birlikte tüzel kişiliğini feshetmesine karar verilmiştir. Bu kararla Türk Ocağı'nın Ankara’daki Genel Merkez binası, yurt alanına yayılmış 141 parça mülkü, bütün nakdi varlıkları Cumhuriyet Halk Fırkasına devredilmiştir. Dolayısıyla, İnebolu Türk Ocağı Binasının mülkiyeti de Cumhuriyet Halk Fırkasına geçmiş; Halkevlerinin kurulmasından sonra “İnebolu Halkevi” olarak kullanılmıştır.
- Atatürk’ün İnebolu Türk Ocağı Ziyareti
ATATÜRK Türk Ocağı mensuplarının davetine uyarak 27 Ağustos günü saat 15.00’te mebuslar ve bazı paşalarla birlikte kaldığı Belediye Başkanının evinden çıkmış, siyah renkte güzel bir elbise giyerek serpuşunu eline almış ve caddelerde yürümeye başlamıştır. Türk Ocağı’na geldiği sırada, Ocak Üyesi ve Hukuk Fakültesi Öğrencisi Mustafa Salim Bey ile heyet üyeleri tarafından karşılanmıştır. Burada kahveler içilmiş bir süre istirahat edilmiştir. Mustafa Salim Bey bir konuşma yapmış; daha sonra, M. Kemal ATATÜRK ünlü Şapka Nutku’nu vermiştir.
- Halkevlerinin Kuruluşu
Halkevleri her şeyden önce, halka yeni Türkiye’nin hedeflediği çağdaş medeniyet seviyesine ulaşma amacına uygun bir eğitim vermeyi hedefleyen yaygın eğitim kurumlarıdır.
10 Mayıs 1931’de CHF Üçüncü Büyük Kongresi toplanır. Kongrede halkevlerinin açılması teklif edilir ve bu teklif kongrenin 17.5.1931 tarihli celsesinde üzerinde herhangi bir tartışma olmaksızın oybirliğiyle kabul edilir. Bunun üzerine CHF vilâyet merkezleri tarafından çeşitli merkezlerde halkevi açmak için hazırlıklara başlanır. Yaklaşık dokuz aylık bir hazırlık devresinden sonra, ilk olarak Adana, Afyon, Ankara, Aydın, Bursa, Çanakkale, Denizli, Diyarbakır, Eskişehir, İstanbul, İzmir, Konya, Samsun ve Van’da 19 Şubat 1932 Cuma günü halkevleri görkemli törenlerle açılır. Ankara’daki açılışta Recep PEKER halkevlerinin önemini belirten bir konuşma yapmış, Recep PEKER’in konuşmasını halkevlerinin kuruluşunda en çok emeği geçen Aydın Mebusu Reşit GALİP’in konuşması takip etmiştir. Reşit GALİP konuşmasında halkevlerine neden ihtiyaç duyulduğunu ve halkevi talimatnamesindeki maddelerden nelerin anlaşılması gerektiğini geniş bir şekilde açıklamıştır. Daha sonra davetlilerin huzurunda Çoban piyesi oynanmış, Behçet KEMÂL’in açılış şiiri okunmuş ve tören sona ermiştir.
Halkevleri kuruluşundan hemen sonra ülke geneline hızla yayılmıştır. Talimatnamedeki şartlara uyan vilâyet, kaza, hattâ köylerde bile halkevi açılmıştır. Bir ara adları “ulusevi” şeklinde değiştirilmekle beraber, daha sonra bu addan vazgeçilmiş ve tekrar halkevi adına dönülmüştür. Bu kurumların ilk açılış günü olan 19 Şubat ve bu günü takip eden ilk pazar günü, sonraki yıllarda ülke genelinde “Halkevleri Bayramı” olarak kutlanmıştır.
CHP Genel Sekreterliği tarafından halkevleri yıl dönümlerinde yayınlanan halkevi faaliyetlerine dair raporlar ve diğer kaynaklara göre, halkevlerinin 1932-1951 yılları arasında ülke geneline dağılımına dair şunlar söylenebilir: Başlangıçta 14 vilâyette açılan halkevleri 24 Haziran 1932’de açılan 20 halkeviyle birlikte ilk yıl 34’e yükselmiştir. Bu sayı 1933’te 55, 1934’te 80, 1935’te 103, 1936’da 136, 1937’de 167, 1938’de 210 ve 1939’da 373’e çıkmıştır. 1940’ta halkevi teşkilâtının kurulamadığı mahalle ve köylerde halkevlerinin küçük bir çekirdeği olan ve benzer çalışmalar yürüten halkodaları açılmıştır. 1941’de ilk kez yurt dışında bir halkevi açılmasına karar verilmiş ve yurt dışındaki ilk ve tek halkevi İngiltere’nin Başkenti Londra’da açılmıştır. Böylece Demokrat Partinin iktidara geldiği 1950 yılına gelene kadar halkevlerinin sayısı biri yurt dışında olmak üzere toplam 478’e ve halk odalarının sayısı ise 4.322’ye yükselmiştir.
Türkiye genelinde faydalı çalışmalar yapmasına rağmen, tipik bir tek parti dönemi kuruluşu olan halkevlerinin durumu II. Dünya Savaşı’nın sona ermesiyle birlikte sarsılmaya başlar. 7 Ocak 1946’da Demokrat Partinin faaliyete başlaması, halkevi çalışmalarında önemli bir gerilemeye yol açar. Çünkü, daha önce CHP saflarında ve halkevlerinde çalışan bir çok bilim ve siyaset adamı, Demokrat Partiye geçmiştir. Her ne kadar CHP yöneticileri, halkevlerinin siyaset dışı bir kurum olduğunu söyleseler de bu kurumların daha çok CHP ve CHP’ye yakın teşekküllerin toplantılarına sahne olması ve belli bir partinin yan kuruluşu görüntüsünden kurtulamaması yüzünden halk, zamanla halkevlerinden uzaklaşmaya başlar. CHP’nin 17 Kasım 1947’de toplanan 7. Büyük Kurultayı’nda halkevleri meselesi ele alınmış, Prof. Fahrettin Kerim GÖKAY başkanlığında bir komisyon kurulmuş; ancak, bu kurultayda halkevlerinin bağımsız bir kurum haline getirilmesi yolunda bir adım atılamamıştır.
Öte yandan bilindiği gibi halkevleri ilk açıldığında, faaliyetlerine Türk Ocakları binalarında başlamıştı. 10 Mayıs 1949’da yeniden açılan Türk Ocakları, kendi binalarına halkevlerinin kanun dışı yollarla el koyduğunu ileri sürerek bu binaları geri ister. Bu arada halkevi bütçeleri de sorun olmuş, önceleri belediye ve özel idare bütçelerinden sorunsuz bir şekilde ayrılan ödenekler, 1946’dan sonra belediye meclislerinde büyük tartışmalardan sonra alınabilmiştir. 14 Mayıs 1950’de Demokrat Partinin ezici bir çoğunlukla iktidara gelmesiyle, halkevlerinin durumu tamamen sarsılmış, Demokrat Parti ödenek yokluğu gerekçesiyle 18 Haziran 1950’de ilk olarak Londra Halkevi’nin faaliyetlerini durdurmuştur. Bu tarihten sonra kamuoyunda halkevleriyle ilgili tartışmalar daha da artmıştır. Nitekim, Demokrat Parti milletvekilleri tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulan “Halkevlerinin ve Bazı Halk Partisi Gayri Menkullerinin Hazineye İadesi Hakkındaki Kanun Lâyihası” 9 Ağustos 1951 tarihinde açık oylamaya sunulmuş ve lâyiha, mecliste bulunan 365 milletvekilinden 362’sinin olumlu oyuyla geçmiştir. Yasa 11 Ağustos 1951 tarihli Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu yasa sonucunda halkevleri binalarına ve binalardaki mallara resmen el konulduğu ve bunlar hazineye iade edildiği için halkevleri de fiilen çalışamaz hale gelmiş, başka deyişle kapanmıştır.
- 1951-2005 Döneminde Binanın Durumu
Halkevlerinin 11 Ağustos 1951 tarihinde kapatılmasından sonra, binanın mülkiyeti Hazine’ye geçmiş ve 5830 sayılı kanun ile Hazine namına tapuya tescil edilmiştir.
Nisan 1956 tarihinde 2490 sayılı Kanun’un 26. maddesine göre İnebolu Kaza Belediyesi’ne verilmiştir. Mal Müdürü Osman TÜRKAY’ın inisiyatifi ve 250/50 sayılı yazısı ile 20 Mart 1956 tarihinde Turistik Otel yapımı için tescil verilmiştir.
1956 yılında Mehmet oğlu Süleyman TERZİOĞLU isimli şahıs binayı satın alarak otel olarak kullanmaya başlamıştır. Zemin kattaki dükkanlar ise, o tarihte İnebolu Limanı’nın önemli olduğu ve İnebolu’nun ticaret potansiyelinin yüksek olduğu yıllar olması nedeniyle “Vapur Acentası” ve “Yarbaşı Lokantası” adıyla işletilmiştir.
Bina, 1963 yılında bir yangın geçirmiş ve çatı katı tamamen yanmıştır.
Binanın üstteki iki katı, 1975 yılından 1994 yılına kadar İnebolu Halk Eğitim Merkezi’ne kiralanmış ve Halk Eğitim Merkezi olarak kullanılan binada, çeşitli kurslar düzenlenmiş ve sergiler açılmıştır.
Binanın alt katında ise, Yarbaşı Lokantası ve Turizm Acentası faaliyette bulunmuştur.
Bina, Ankara Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 30.04.1991 tarih ve 1750 sayılı kararıyla 321 Envanter No ile tescil edilmiştir.
1994 yılından itibaren kullanılmayan bina büyük ölçüde tahrip olmuş ve yıkılma noktasına gelmiştir.
Belediye Meclisi’nin 11.09.1992 tarih ve 22 nolu kararı ile, Kültür Bakanlığına tahsis edilmek kaydıyla binanın Hazine’ye satılmasına karar verilmiş; Belediye Encümeni’nin 23.09.1992 tarih ve 707 sayılı kararı ile bina 10.000,00 TL bedelle Maliye Hazinesi’ne satılmıştır. Bina, Hazine adına tapuda 3 ada, 66 parsel no ile kayıtlı olup yüzölçümü 289 m²’dir.
Maliye Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nce, 08.10.1992 tarihinde “sosyal ve kültürel tesis olarak kullanılmak üzere” Kültür Bakanlığı Kültür Merkezleri Dairesi Başkanlığına tahsis edilmiştir. Ancak, tahsis amacı doğrultusunda onarılamadığı için, 23.03.1999 tarihinde “kültürel amaçlarla kullanılmak üzere” Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğüne tahsis edilmiştir.
- Günümüzde İnebolu Türk Ocağı Binası
2005 yılında Kastamonu Valiliğince binanın röleve ve restorasyon projeleri tamamlanmış ve Genel Kurmay Başkanlığından sağlanan finansmanla restorasyonu İl Özel İdaresince ihale edilmiştir.
Gerekli onarım ve tefriş çalışmaları tamamlanan bina, dönemin Kastamonu Valisi Sayın Mustafa KARA ve Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hilmi ÖZKÖK’ün katılımıyla 5 Ağustos 2006 tarihinde ziyarete açılmıştır.
Gerekli onarım ve tefriş çalışmaları tamamlanan bina, dönemin Kastamonu Valisi Sayın Mustafa KARA ve Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hilmi ÖZKÖK’ün katılımıyla 5 Ağustos 2006 tarihinde ziyarete açılmıştır.
2019 Yılında müzeye dönüştürülmek üzere başlayan tadilatla KUZKA ve İl Özel İdaresi tarafından gerçekleştirilen proje ile ilçemize "İnebolu Türk Ocağı İstiklal Yolu Müzesi" adıyla 2022 yılında kazandırılmıştır.
