NÜFUS MÜDÜRLÜĞÜ
Firdevs TERZİOĞLU
Nüfus Müdürü
NÜFUS TEŞKİLATININ TARİHSEL GELİŞİMİ
Osmanlı imparatorluğu döneminde 3 Kasım 1839 tarihli Gülhane Hattı Hümayunu ile vergi adaletinin sağlanması için vergiye esas olacak emlak ve nüfusun yazılması bir ihtiyaç olarak tespit edilmiştir. Bu nedenle vergi işlerini düzenlemek amacıyla sancak ve kazalara birer “Emval Muhassılı” atanmış ve bunlarla birlikte görev yapmak üzere birer de “Nüfus Katibi” görevlendirilmiştir.
Bu görevliler, kendilerine verilen talimata göre nüfus yazımı işine girişmişler ve hiçbir ayırım yapmaksızın herkesin isim ve şöhretini bir deftere kaydetmişlerdir. Bu kayıtlar, hukuki anlamda bugünkü nüfus kütüklerinden oldukça farklı bir niteliğe sahiptirler.
1869 tarihli Osmanlı Tabiiyet Kararnamesi ile vatandaş olma şartı “kan bağına ve toprak esasına” dayandırılmıştır.
Nüfus hizmetlerini yürütmek üzere 1884 yılı Ekim ayında “Nüfusu Umumiye Müdüriyeti” kurulmuştur.
İlk Genel Nüfus Yazımı 1904 - 1905 yılında yapılmıştır. Bu yazımda elde edilen kayıtlardan ilk nüfus kütükleri düzenlenmiştir.
Nüfus kütüklerine yalnızca Türk vatandaşlarının kaydedilmiş, kütüğe kayıt edilirken ikamet edilen yer esas alınmış, kayıt sırasında “Secere” düzenine özen gösterilmiş, kütükte her aileye bir bölüm (hane) ayrılmış, nüfus kayıtlarına ayrıca dini, mesleği, sanatı, okur - yazarlık durumu ve bedensel özürleri de yazılmış, kütüklerin yazımında Arap harf ve sayıları ile tarihlerinin yazımında hicri - kameri ve Şemsi Takvim kullanılmıştır.
1925 yılında takvim başlangıcı olarak “Miladi takvim” esas alınması benimsenmiştir. Böylece 01/01/1926 tarihinden itibaren 1300’lü tarihler 1900’lü olarak yazılmaya başlanmıştır.
1928 yılında Latin alfabesinin kabulü ile kütüklerin yazımında Arap harfleri ve sayıları terk edilmiştir.
1934 yılında her aile ve kişi soyadı almış, unvanlar ve lakaplar kaldırılmıştır.
1945 yılında bazı ay adlarında değişiklik yapılmıştır. (Teşrinevvel=Ekim, Teşrinsani=Kasım, Kanunevel=Aralık, Kanunsani=Ocak)
1 Eylül 1974 tarihinde yürürlüğe giren 1587 sayılı Kanun dönemin nüfus hizmetlerini yeniden düzenleme olanaklarını sağlayan, nüfus idarelerinin derlenip toplandığı bir dönem olmuştur.
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nce 24/02/1972 tarihinde kabul edilen 1543 sayılı Genel Nüfus Yazımı Kanunu gereğince Nüfus idarelerinde mevcut yarısı Arapça yarısı Türkçe bütün nüfus kütükleri idari birim esasına (köy ve mahalle) göre yeniden, standart bilgileri içerecek şekilde ve iki örnek halinde yenilenmiştir.
Nüfus hizmetleri, büyük önder ATATÜRK’ün “Efendiler; nüfus konusu bir ülkenin en önemli hayati konularından biridir...” sözü ile veciz bir şekilde ifade ettikleri gibi devletin temel altyapı hizmetlerinden birini oluşturmaktadır.
Nüfus kayıtları mahkemeler, eğitim kurumları, sosyal güvenlik kurumları, güvenlik makamları, askerlik şubeleri, vergi ve tapu daireleri gibi birçok kurumda yapılacak işlemlere dayanak teşkil etmektedir.
Çağımızda hızla yaşanan siyasal, sosyal, ekonomik ve teknolojik gelişmeler sonucu giderek artan nüfus hareketleri ve yoğun uluslararası ilişkiler; nüfus hizmetlerinin daha etkin, sağlıklı ve süratli bir şekilde yürütülmesini zorunlu hale getirmiştir.
MERNİS (Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi ) Projesi kapsamında nüfus kayıtları bilgisayar ortamına aktarılmış, 28 Ekim 2000 tarihinde her kişiye bir Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası verilmiş, yurt içi ve yurt dışı on-line olarak işlem yapılmasına 2002 yılında başlanmıştır.
Nüfus kayıtları, resmi kurumlar ve yerel yönetimlerce yürütülen işlemlerde esas alındığından elektronik ortamdaki bilgiler, hizmetlerde sürat, etkinlik ve verimliliği artırmak, vatandaşların işlemlerini kolaylaştırmak amacıyla MERNİS projesinin devamı niteliğinde olan Kimlik Paylaşım Sistemi (KPS) Projesi 2005 yılında hayata geçirilmiştir.
KPS’nin özü şudur: kurumlarca hizmet sunacağı kişilerden veya nüfus idarelerinden nüfus kayıtları ve yerleşim yeri adresi istenmemesi, bu bilgilerin elektronik ortamda ve 7 gün 24 saat esasına göre çalışan KPS aracılığı ile NVİ Genel Müdürlüğünden kendilerine verilmesidir.
Adres Kayıt Sistemi, Ulusal adres veri tabanındaki yerleşim yeri adres bilgileri ve diğer adreslerin nüfus kütüklerindeki kişi kayıtları ile Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası üzerinden ilişkilendirilerek, elektronik ortamda güncel olarak tutulmasıdır.
NÜFUS TEŞKİLATININ İDARİ YAPISI
Osmanlı imparatorluğu döneminde 3 Kasım 1839 tarihli Gülhane Hattı Hümayunu ile görevlendirilen nüfus katiplerinin düzenlediği kayıtlara sadece erkek nüfus aile esasına göre kayıt edilmiştir. Mevcut 1280 (1864) ve öncesi kayıtlar Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğüne devredilmiş olup bu kayıtlara göre İnebolu ilçesinin Küre ve Abana olmak üzere iki nahiyesi bulunmaktadır.
1904-1905 yılında yapılan ilk genel nüfus yazımında tutulan kayıtlara göre düzenlenen ilk nüfus kütüklerine göre yine İnebolu ilçesinin Küre ve Abana olmak üzere iki nahiyesi bulunmaktadır. Küre nahiyesine bağlı Seydiler köyü (ilçe), Ağlı köyü (İlçe), Yağlıca (Ağlı ilçesine bağlı) Şenlik Köyü (Devrekani ilçesine bağlı), Abana nahiyesine bağlı Çatalzeytin Köyü (ilçe), Pazaryeri (Bozkurt ilçesi), Ginolu (Çatalzeytin ilçesine bağlı) gibi çok sayıda köyü bulunan büyük bir ilçedir.
Ulusal kurtuluş savaşının kazanılmasından sonra ulu önder Atatürk Kastamonu’yu ziyaret ederek 25 Ağustos 1925 tarihinde ilçemizde Şapka inkılabını gerçekleştirmiştir. Ulu önderimizin Kastamonu ve ilçelerini gezisinde Küre’yi de ziyareti sırasında kendisinden halen nahiye olan Küre’nin ilçe olması talebinde bulunan Küre’ li vatandaşlara konuyu inceleyeceği sözünü vermiş ve akabinde 26/6/l926 tarihli kanun ile Küre ilçeolmuştur. 26/6/1926 tarihinde Küre Nahiyesinin ilçe yapılmasından sonra bu nahiyeye bağlı olan köyler ilçemizden ayrılmıştır.
1944 yılında Cide ilçesine bağlı Hoşalay nahiyesi Meset köyününde (daha sonra Doğanyurt ismini almıştır) bulunduğu 30 köy ile birlikte ilçemize bağlanmıştır.
Doğanyurt 09/05/1990 tarihinde ilçe olduktan sonra 30 köy ile birlikte ilçemizden ayrılmış daha sonra 5 köy tekrar ilçemize bağlanmıştır.
1945 yılında Abana nahiyesi ilçemizden ayrılarak ilçe olmuş, 1953 yılında Bozkurt ve 1954 yılında Çatalzeytin ilçeleri kurulmuştur.
Tarihin akışı içerisinde Devrekâni’nin bazı köyleri, Seydiler, Ağlı, Küre, Abana, Bozkurt, Çatalzeytin, Doğanyurt ilçelerini de kapsayan İlçemiz, halen Seydiler ve Ağlı hariç diğer ilçelerin merkezi konumundadır.
